De invloed van het brein op de hersenen van het hart

Net als de ingewanden, heeft ook het hart een eigen netwerk van neuronen, welke de werking van het hart reguleren. Deze 'hersenen' van het hart staan op zich ook weer onder invloed van de hersenen die zich in de hersenpan bevinden en die doorgaans in hun gezamenlijkheid als het menselijke brein worden beschouwd. Net als de hersenen in de hersenpan, kunnen ook de 'hersenen' van het hart zichzelf veranderen als gevolg van hun ervaringen (neuroplasticiteit) en ze kunnen hun herinneringen opslaan. Het hart zelf is overigens niet alleen een bloedpomp, maar ook een hormonenfabriekje. Want het maakt zijn eigen voorraad adrenaline aan, dat het afscheidt wanneer het maximaal moet functioneren. Het produceert bovendien het hormoon Atriaal Natriuretisch Peptide (ANF) dat door de atria van het hart wordt afgegeven. Dit hormoon heeft een regulerende invloed op de bloeddruk. En het scheidt een eigen, substantiële hoeveelheid van het hormoon oxytocine af. Deze hormonen werken ook in op de eigenlijke hersenen in de hersenpan.

Voor een goede gezondheid is het ten aanzien van de pulsatie van het hart gewenst dat er sprake is van een normale en gezonde variabiliteit. Hier zijn een tweetal sturende systemen voor verantwoordelijk. Namelijk het sturende systeem van het hart zelf en die van het emotionele, of onbewuste, brein. De onderlinge beïnvloeding van het tweetal sturende systemen, kan men vergelijken met het afwisselend 'remmen' en 'gasgeven' wat men in een auto doet. Door de werking van deze beide sturende systemen, wordt een toestand van homeostase bereikt die zeer gewenst is voor een goede gezondheid. De pauze tussen twee opeenvolgende hartslagen is normaliter nooit gelijk. Deze veranderlijkheid is op zich heel normaal en het geeft aan dat het functioneren van het hart in orde is. Dit heeft niets van doen met de ritmestoornissen waaraan hartpatiënten soms lijden. Als het hart eenmaal wel met grote regelmaat zou gaan slaan, is er in grote tegenstelling tot wat men zou verwachten, wel sprake van een ernstig gezondheidsprobleem.

De wisselwerking tussen het emotionele brein en het neuronennetwerk (de kleine "hersenen") van het hart, is een van de sleutels tot de emotionele intelligentie. Door te leren het eigen hart te controleren, leert men tegelijk ook om het eigen emotionele brein te beheersen. En van de andere kant: door te leren om het eigen emotionele brein te controleren, leert men tegelijk ook om het eigen hart te beheersen. De hartcoherentie neemt daardoor toe. En dit beïnvloedt op zijn beurt weer de andere fysiologische ritmes. Maar zelfs daar blijft het niet toe beperkt, want het immuunsysteem profiteert ook van een toegenomen hartcoherentie. Via die weg gaat er dus ook een positieve invloed hiervan uit op de gezondheid.

De beste manier om hartcoherentie te bereiken, is door eerst tweemaal diep te ademen. En door daarbij de aandacht te gaan richten op de ademstroom bij het uitademen. Na het uitademen zal men enkele tellen moeten gaan wachten, voor de volgende ademhaling aantreedt. Na die eerste twee ademhalingen moet men zich tijdens de verdere ademhaling laten meevoeren, tot deze op een natuurlijke wijze overgaat in een zacht en licht gevoel van evenwicht. Het hartslagritme en het ademhalingsritme zullen zich dan onderling door resonantie gaan versterken. En door daarna ook nog een kwart minuut de aandacht op de hartstreek te gaan richten en terug te gaan denken aan een plezierig moment in het eigen leven, of aan een moment in het eigen leven waarin men gelukkig was, kan men de curve van de hartslag binnen enkele seconden veranderen. Het hartritme gaat dan grotendeels over van een chaotische toestand naar een harmonieuze toestand. De curve van de hartslag zal dan niet meer uit onregelmatige en onvoorspelbare haken gaan bestaan, maar uit vloeiende golfjes. De natuurlijke wisseling van de bloeddruk zal onder die omstandigheden ook een rustiger beeld gaan vertonen. Dat is voor een goede gezondheid eveneens van groot belang.


De bovenstaande informatie is een eigen, samenvattende verwoording van een deel van de inhoud van een boek van dr. David Servan Schreider (ISBN: 9789021546100).